Herman de Jong.

In Maimoand denken ollen over de zestig nog wel aains aan de leste wereldoorlog. In Canada zain wie in dei moand oorlogsfilms en documentaries op beeldbuis. Sommige olle soldoaten trekken noar Europa: willlen nog wel ains weer zain woar ze vochten hebben en woar hur kameroaden sneuvelt binnen.

Zo docht ik ook eem aan oorlogsjoaren en wat er zo al gebeurde. In 1943 waren alle Jeuden oet Winschoot al verdwenen. Wie stonden bie spoorhekken en zagen dei laange rizzen veiwoagens langzoam veurbie goan. Ik herinner mie dat ik achter de iezeren spieltjes van n klain loekje n spierwit wichter's gezichtje zag. Ik wuifde eem... zai keek mie allennig moar aan. Zo'n moment in joen leven roak je nooit weer kwiet.

In 1943 was ik elf joar. Al zeg ik het zulf: ik was n mooi kereltje mit zwaart hoar. Mien bruier was nog zwaarter en doarom har hai de bienoam 'Jeude'. Toun hai noar Ulo school vertrok aarfde ik dei bienoam op school. t Was jeude veur en noa! Moar mien vruundjes in stroat nuimden mie olifantje vanwege mien dikke eerdappelliefke. Mien Pa gruide meer eerappels den gruinte in zien volkstoentje. Eerappels lus ik nou nog groag en dat is mie ook wel aan te zain. Moar het gaait de goie kaant op: noa mien aneurism operoatie bin k 25 pond ofvoalen.

Op n dag in 1943 luip ik op Venne dicht bie ons kerk. Moeke har mie op n bodschop stuurt, moar wat veur n bodschop dat wait ik nait meer. Ik was net pastorie van ol domie Berghoes veurbie en k har aal eem loert of ik hom achter de roamen zag.
Doar komt Onno Bolhoes aansoezen op zien olle doamesfietse zunder banden. Onno zat bie mie in klas. Hai was n roeg zwien mit zien groezelige kop en handen. Ik leuf naait dat e zich ooit ains n keer goud waste. Hai zat drie bankjes veur mie op school en voak zag ik hom mit scholders schuren tegen baanke. Hai zat vol vlooien zeker.

Goud! Onno komt dichterbie en zicht mie doar lopen. Hai scheurt zien grote mond open en roept hail aard: "moi, jeude!"
Stoef doarop heur ik vlogge voutstappen achter mie. Wat dou je den? Van de weeromstuit loop je zulf ook wat haarder. Inains veulde ik n haarde haand in mien nek. Dei hand kneep goud tou . Ik keek eem schuun omhoog en... o moeke... doar ston n laange landwachter mit t geweer aan zien scholder. Ik zee: "ik dee ja niks, meneer!" Zunder dat ik dat nog wos har ik liek in de roos schoten. Dat was ja het haile aier eten: jeuden hadden niks doan en toch mozzen zai oetziet.

De landwachter gromde mie tou: "dat zel we den wel ains eem zain!" Loop moar mooi veur mie oet noar mien kantoor.
Nou, t kantoor van de WA was even verder op Venne, liek tegenover de fietsenzoak van Dresselhoes. t Was moar n endje lopen. Hai douwde mie deur de deure en doar zat zien boas, n dikke vetzak dei op Dwingeloweg woonde, achter n groot buro n sigaretje te roken. De lange landwachter smoesde eem mit hom en dou begon t verheur. Veur t eerst begreep ik woar het omging: ze dochten dat ik n jeudje was dei de dans ontsprongen was. "Woarom ruip dat jong op zien fietse 'Jeude'"? Ik vertelde hom dat dat moar n bienoamke was, moar dat wol hai zo moar naait leuven. Ik zee: "moar meneer, hou kin ik nou n jeude wezen as ik geriffermeert bin". Doar mossen heren slim om lachen en de vetzak grinnikte: "n grifverkeerde jeudje, dat is n mooie, ha, ha!"

Ik kreeg inains n loos idee. "Waorom vroag je dominee Berghoes nait, dei woont hier ja vlak bie." Zover harren de heren nog naait docht. De lange landwachter wur der opoet stuurt en eem loater kwam hai mit ol domie binnen. "Wat is hier aan de hand, wat moet Herman hier!" "Zo, zo, domie," zaalfde de vetzak, "ie kennen dat jong?" "Natuurlijk ken ik die jongen, zijn ouders gaan bij mij naar de kerk, wat willen jullie eigenlijk!" Ik zee hail zachtjes: "ze dochten dat ik n jeude was, domie".
De lange landwachter beet mie tou: "stil wezen, doe!" De vetzak achter zien buro wuifde mit zien haand dat we nou wel weg mochten goan. Nou was domie Berghoes n hail zachtoardige man, en doarom verwonderde het mie zo dat hai ook goud bandiezen kon. Oh, oh, wat kregen dei lummels der van langs. Ze zaten as lamsloagen. Ze duzzen ook joa niks terogge te zeggen tegen zo'n veurnoame domie dei n haile preek tegen ze huil. Inains smakte de vetzak mit voest op buro en raip: "wegwezen!" Domie schrok er van en trok mie deure oet....

Boeten streek e mie eem over t hoar en zuchtte: "wat ist n benauwde wereld, Hermantje". Ik mos mit hom mit noar pasterie en doar kreeg ik n kopke surrogaat thee van mevrouw.